Blisko 350 niezwykle starannie oprawionych książek można podziwiać w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Łodzi. To nie tylko zbiór historycznych woluminów, lecz także świadectwo wyjątkowego kunsztu introligatorskiego oraz bogatej tradycji bibliofilskiej regionu. Najstarszym i najcenniejszym eksponatem jest tom, który niegdyś należał do króla Zygmunta Augusta.
Kolekcja z królewskim rodowodem
Najbardziej okazałym obiektem gromadzonym w łódzkiej bibliotece jest dzieło pochodzące z 1542 roku – „Historia filozofii”. Księga ta wywodzi się z prywatnych zbiorów ostatniego z Jagiellonów i jest obecnie najstarszym woluminem w całej kolekcji. Szczególną uwagę zwraca jej oprawa, wykonana w Wilnie osiemnaście lat po wydaniu. To przykład doskonałego rzemiosła z epoki renesansu – cienka drewniana okładzina, brązowa cielęca skóra oraz bogato zdobiony ekslibris królewski z heraldycznymi symbolami Polski i Litwy, zwieńczony jagiellońską koroną. Takie znaleziska mają wyjątkowe znaczenie nie tylko dla miłośników historii, ale dla całej lokalnej społeczności zainteresowanej dziedzictwem kulturowym miasta.
Jak narodził się zbiór unikalnych opraw
Specjalna kolekcja efektownych opraw zaczęła powstawać w 2003 roku. To wtedy, na mocy decyzji komisji bibliotecznej, wybrano 341 woluminów, które wyróżniają się zarówno wartością historyczną, jak i walorami artystycznymi. Wszystkie egzemplarze pochodzą z zasobów biblioteki podległej samorządowi województwa łódzkiego.
Rzemiosło i estetyka – podwójna rola opraw
Funkcja opraw książek od dawna wykracza poza zwyczajną ochronę papieru. Ich kompozycje – od szlachetnych skór przez kolorowe płótna po jedwab – odzwierciedlają nie tylko gust ich twórców, ale również zmieniające się trendy i możliwości warsztatów introligatorskich. Wśród przykładów zachwycających wykonaniem znajduje się m.in. album „Schloss Dambritsch”, którego oprawa stylizowana jest na dawne druki, ozdobiona metalowymi okuciami i roślinnymi ornamentami.
Przykłady nietypowych materiałów i motywów
Kolekcja zachwyca różnorodnością wykorzystanych technik. Jeden z tomików japońskiej literatury oprawiono w biały jedwab, przyozdabiając go tradycyjnym drzeworytem. Z kolei wolumin „Bezimieńcy” Edwarda Słońskiego wyróżnia się jasnozielonym żakardowym płótnem z motywem jemioły. W zbiorach znajduje się także książka o siostrze Maryi Stanisławie, która opiekuje się trędowatymi – jej listy ujęto w oprawę z barwnego płótna kwiatowego.
Szczegóły, które decydują o wyjątkowości
Obok różnorodnych materiałów uwagę przyciągają również artystyczne detale, jak złocone brzegi czy unikalne wyklejki. Historia księcia Ernesta Bawarskiego i Austriackiego posiada safianową oprawę, w której żółte i zielone trójkąty przeplatają się ze złotymi liniami, a niemiecka publikacja „Człowiek i Ziemia” wyróżnia się brązową skórą z symbolami żywiołów oraz wewnętrzną metalową plakietą z Atlasem.
Kunszt introligatorów i rzadkie egzemplarze
Wśród unikatowych woluminów znajdują się także niemieckojęzyczna poezja z medalionem na oprawie, modlitewnik księżniczki Jadwigi w brązowej skórze z motywem orła oraz album „Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie” ozdobiony kwiatowym wzorem i złoceniami. Półskórkowa oprawa „Dziadów” Adama Mickiewicza dopełnia obrazu kolekcji, która stanowi prawdziwy przegląd artystycznych tradycji introligatorskich.
Każda z tych książek to nie tylko zabezpieczenie treści, ale także nośnik historii i przykład mistrzowskiego rzemiosła. Zgromadzone w Łodzi woluminy dokumentują zarówno dzieje literatury, jak i bogactwo estetyki, które mogą podziwiać wszyscy odwiedzający bibliotekę.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego
